تجهیزات فروشگاهی طراحان پارس | بهترین قیمت | بهترین کیفیت
نویسنده: flashman 
یکی از الزامات تمامی صنایع و کسب و کارها در رابطه با مدیریت موجودیها در انبار، روشهای چیدمان کالا در انبار و چگونگی خروج آنها از انبار با توجه به تاریخ دریافت یا تاریخ انقضای آنها بر اساس اصل FIFO و FEFO می باشد. در واقع با توجه به ماهیت کسب و کارها و همچنین ویژگی و مشخصات کالاها در انبار، چگونگی بارگذاری و باربرداری کالاها از انبار و روش انتخاب کالاها جهت خروج از انبار از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
در انبار بسیاری از صنایع و سازمانها همچون انبار شرکتهای آرایشی و بهداشتی، مواد غذایی و دارویی لزوم خروج کالا بر مبنای تاریخ تولید و یا تاریخ انقضاء بعنوان یک اصل و الزام اساسی مطرح می باشد و در صورت عدم رعایت این موضوع ممکن است اتفاقات و مشکلات ناخوشایندی به وقوع بپیوندد که در برخی مواقع صدمات و خسارات جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.
البته رعایت این موضوع جهت بسیاری از انبارهای دیگر صنایع، همچون شرکتهای فروش اینترنتی، شرکتهای پخش، انبارهای 3PL و امثالهم نیز حائز اهمیت فراوان می باشد.
آنچه که بعنوان یک چالش جهت رعایت الزامات فوق در انبارهای صنعتی و مدرن می تواند مطرح باشد نوع قفسه بندی مورد استفاده و ارتباط مستقیم سیستمهای قفسه بندی با روشهای چیدمان و گذاشت و برداشت بار در انبار می باشد. بعبارت دیگر مدیریت موجودیها در انبار و روشهای چیدمان و باربرداری در انبار ارتباط مستقیمی با نوع قفسه بکار رفته در انبار دارد.
در این مقاله سعی می گردد بطور تخصصی کارکرد سیستمهای قفسه بندی در انبارها از این منظر بررسی گردد و محدودیتها و بایدهای هریک به تفکیک مشخص گردد.
اصول چیدمان و خروج کالا از انبار کدامند؟
بطور کلی سه روش اصولی در رابطه با مدیریت گذاشت و برداشت کالاها و اقلام و نحوه خروج آنها از انبار وجود دارد که به شرح ذیل می باشد:
الف- اصل FIFO : این روش که مخفف”اولین کالای وارده به انبار، اولین کالای خارج شده از انبار(First Input, First Output)” می باشد تاکید بر این موضوع دارد که کالاها با همان ترتیبی که وارد انبار می شوند، با همان ترتیب نیز باید از انبار خارج شوند. بعبارت دیگر بر مبنای تاریخ ورود کالاها به انبار، با همان ترتیب نیز کالاها از انبار خارج می شوند. فرض کنید کالای A1 در روز اول وارد انبار می شود، کالای A2 در روز دوم و کالای A3 روز سوم وارد انبار می گردد. به هنگام خروج کالاها از انبار، اولین کالایی که از انبار خارج می شود کالای A1 ، دومین کالایی که از انبار خارج می گردد کالای A2 و آخرین کالایی که از انبار خارج می شود کالای A3 خواهد بود.
ب- اصل FEFO : این روش که مخفف ” اولین کالایی که منقضی می شود، اولین کالای خارج شده از انبار (First Expire , First Output) ” می باشد تاکید بر این موضوع دارد که کالاها به ترتیب تاریخ انقضای خود باید از انبار خارج شوند، بدین معنی که کالاهای دارای انقضای زودتر، باید زودتر نیز از انبار خارج شوند، فرض کنید در مثال فوق، تاریخ انقضای کالای A1 ، 14 ماه و تاریخ انقضای کالای A2 ، 6 ماه و تاریخ انقضای کالای A3 ، 8 ماه دیگر خواهد بود. بر مبنای اصل FEFO ، به هنگام خروج کالاها از انبار، اولین کالایی که از انبار خارج می شود کالای A2 ، دومین کالایی که از انبار خارج می گردد کالای A3 و آخرین کالایی که از انبار خارج می شود کالای A1 خواهد بود.
همانگونه که مشخص است ترتیب خروج کالاها از انبار بر مبنای دو اصل FIFO و FEFO با توجه به تاریخ انقضای کالاها، کاملا می تواند متفاوت باشد.
ج- اصل LIFO : این روش که مخفف “آخرین کالای وارده به انبار، اولین کالای خارج شده از انبار(Last Input, First Output)” می باشد تاکید بر این موضوع دارد که کالاها برعکس ترتیبی که وارد انبار می شوند، از انبار خارج می شوند. بعبارت دیگر بر مبنای معکوس تاریخ ورود اقلام به انبار، کالاها از انبار خارج می شوند. بدین ترتیب در مثال مذکور، در رابطه با سه کالای A1 & A2 & A3 به هنگام خروج کالاها از انبار، اولین کالایی که از انبار خارج می شود کالای A3 ، دومین کالایی که از انبار خارج می گردد کالای A2 و آخرین کالایی که از انبار خارج می شود کالای A1 خواهد بود. نکته مهم در رابطه با اصل LIFO این موضوع می باشد که اولویت تمامی انبارها جهت خروج کالا بر مبنای یکی از دو اصل FIFO یا FEFO می باشد و انبارهایی که خروج کالا از آنها بر اساس LIFO صورت می پذیرد، تنها به دلیل روش چیدمان و نوع قفسه بندی مورد استفاده در انبارها می باشد که در ادامه، توضیحات لازم در رابطه با آن ارائه می گردد.
ارتباط سیستمهای قفسه بندی با اصول فوق الذکر چیست؟
در انبارهایی که مجهز به انواع مختلفی از سیستمهای قفسه بندی می باشد، روش چیدمان و خروج کالاها از انبار، تابع نوع قفسه بندی مورد استفاده خواهد بود. در واقع مشخصات و ماهیت قفسه بندی مورد استفاده در انبار، تعیین کننده روش گذاشت و برداشت بار و نحوه خروج آنها از انبار خواهد بود. در بسیاری از انبارها، اولویت کارفرما در وهله اول افزایش ظرفیت انبار و استفاده حداکثری از فضای انبار به هر قیمتی می باشد و متاسفانه مواردی همچون مدیریت موجودی بر مبنای مشخصات کالا و مکانیزم ورود و خروج کالاها با توجه به اصولی که در بالا بدان اشاره شد، مد نظر قرار نمی گیرد.
به کرات مشاهده شده است که کارفرمایان و صاحبان کسب و کار، پس از آنکه انبار خود را تجهیز کردند، در مدت کوتاهی، سعی در تغییر یا حذف سیستم قفسه بندی داشته اند و عملا قفسه بندی مورد استفاده در انبار، کارآیی لازم را برای آنها نداشته است. به جرات می توان گفت یکی از اصلی ترین دلایل شکست چنین پروژه هایی نبود دانش و اطلاعات کافی از کارکرد سیستمهای قفسه بندی و عدم توجه به همه جنبه های عملیاتی در انبار است. نگاه تک بعدی به انبار با هدف صرفا افزایش ظرفیت انبارش، بدون توجه به انتظاراتی که از انبار و عملکرد آن وجود دارد، در بیشتر موارد نتیجه مطلوبی به بار نخواهد آورد. بنابراین بهترین پیشنهاد، شناخت هر چه بیشتر سیستمهای قفسه بندی و توجه ویژه به مشخصات عملکردی هر یک از آنها می باشد.
کدامیک از سیستمهای قفسه بندی مناسبتر است؟
با توجه به توضیحات فوق، سیستمهای قفسه بندی موجود در بازار را می توان به چند گروه مختلف تقسیم بندی نمود که هر یک از آنها جهت برخی از اصولی که بدان اشاره شد، مناسب می باشد، در ادامه بطور اجمالی، نگاهی به هر یک از این گروههای قفسه بندی بر اساس اصل FIFO و FEFO خواهیم داشت:
1- سیستمهای قفسه بندی مناسب جهت اجرای اصل FIFO :
بهترین سیستمهای قفسه بندی در انبار که امکان پیاده سازی اصل FIFO در آنها وجود دارد به شرح زیر می باشد:
سیستم قفسه بندی پالت
سیستم قفسه بندی بالکی
سیستم قفسه بندی موبایل رک
سیستم قفسه بندی خود جریان
سیستم قفسه بندی خود تغذیه
سیستم قفسه بندی شاتل درایوین
2- سیستمهای قفسه بندی مناسب جهت اجرای اصل FEFO :
جهت اجرای اصل FEFO در انبار، لازم است تا به تمامی کالاها یا پالتها در آن واحد، دسترسی صد در صدی وجود داشته باشد، بدین معنی که اپراتور انبار در هر لحظه که اراده کند، بتواند هر کالا یا پالت مدنظر را جهت خروج از انبار انتخاب نماید. بر همین اساس مناسبترین سیستمهای قفسه بندی به شرح زیر می باشد:
سیستم قفسه بندی پالت
سیستم قفسه بندی بالکی
سیستم قفسه بندی موبایل رک
همانگونه که مشاهده می شود، هر سیستم قفسه بندی که امکان اجرای اصل FEFO را داشته باشد، امکان اجرای اصل FIFO را نیز خواهد داشت ولی عکس آن صادق نیست.
3- سیستمهای قفسه بندی با عملکرد اصل LIFO :
همانگونه که اشاره شده، در برخی موارد از سیستمهای قفسه بندی خاصی استفاده می شود که ورود و خروج کالا در آنها به ناچار بر مبنای اصل LIFO خواهد بود که مهمترین آنها عبارتند از:
سیستم قفسه بندی درایوین
سیستم قفسه بندی شاتل درایوین
البته در این نوع سیستمهای قفسه بندی نیز با در نظر داشتن برخی تمهیدات، امکان اجرای اصل FIFO وجود خواهد داشت که در فرصتی مناسب بدان پرداخته می شود.
لازم به ذکر است برخی سیستمهای قفسه بندی مانند شاتل درایوین با توجه به مشخصات و قابلیتهایی که دارند، امکان اجرای هر دو اصل FIFO و LIFO را خواهند داشت.
نتیجه گیری
لزوم بکارگیری یکی از دو اصل FIFO یا FEFO در انبارها، مساله ای است که با توجه به نوع سیستم قفسه بندی مورد استفاده در انبار و در کنار عواملی همچون افزایش ظرفیت انبار، انتخاب سطح مکانیزاسیون، نوع نرم افزار مورد استفاده و بسیاری موضوعات دیگر می بایست بصورت خاص مدنظر قرار گیرد. در واقع یکی از مهمترین موارد در طراحی انبارها جهت تمامی کسب و کارها، توجه به عملیات انبار، ماهیت کالاها و روشهای ورود و خروج کالا و همچنین الزامات و محدودیتهایی است که در این رابطه باید مدنظر قرار گیرد. بعبارت دیگر زمانی می توان یک انبار بهینه با بهترین کارآیی و عملکرد را طراحی نمود که بطور همزمان تمامی جنبه های مهم و تاثیر گذار را در آن لحاظ نمود. پس پیشنهاد می گردد قبل از هر نوع طراحی و تجهیز انبار، از کارشناسان و مشاوران خبره در این صنعت استفاده نمایید.
